Het aantal woningen per gemeente dat is uitgerust met een Politiekeurmerk Veilig Wonen-certificaat verschilt enorm. Volgens het Centrum Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV), eigenaar en beheerder van het keurmerk, is Arnhem koploper met 33 procent van alle woningen – terwijl de gemeente Almelo op minder dan 1 procent blijft steken. “Gemeenten hebben een veel grotere invloed op dit aandeel dan ze zelf vaak doorhebben”, zegt Susanne Schat van het CCV.
Met 55.953 PKVW-gecertificeerde woningen heeft de gemeente Rotterdam in absolute zin het hoogste aantal, maar verhoudingsgewijs komt de stad met 18 procent op een gedeelde zevende plek in de ranglijst. In het overzicht van 37 grote steden staan gemeenten als Heerlen, Apeldoorn, Nijmegen, Sittard-Geleen, Groningen, Leeuwarden en Almelo onderaan met hooguit 3 procent.
Andere initiatieven
Die grote verschillen betekenen overigens niet dat in de gemeenten die slecht in deze lijst scoren niets gedaan wordt op het gebied van veilig wonen. “Er zijn meer manieren om woningen, straten en zelfs hele wijken veiliger te maken. Denk aan buurtpreventie-apps of wijkgerichte aanpak van openbare ruimten”, zegt Susanne Schat, adviseur van het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW) van het CCV. Veiligheid is meer dan alleen het Politiekeurmerk. Iedere gemeente is vrij om te bepalen hoe en in welke mate ze actief bijdraagt aan veilig wonen. “Vast staat wel dat gemeentebesturen echt een bepalende schakel zijn voor het PKVW. Veel meer dan veel bestuurders zich realiseren”, aldus Schat, die samen met collega’s gemeenten adviseert over noodzaak en aanpak van meer woningen met PKVW.
Opleggen
“Een gemeentebestuur kan bijvoorbeeld bij de uitgifte van bouwgrond vastleggen dat een nieuwbouwproject moet voldoen aan de eisen van het PKVW. Dat kan gelden op wijkniveau, maar ook voor de individuele woningen die er in de toekomst gebouwd gaan worden. Daar heeft de ontwikkelaar dan rekening mee te houden. Maar ook kan aan woningcorporaties worden voorgeschreven dat bij toekomstige nieuwbouw en grootschalige renovatie aan de gestelde richtlijnen voldaan moet worden.” Het voorwaardelijk stellen van een PKVW-certificaat op woningniveau is veel eenvoudiger bij nieuwbouw dan bij bestaande bouw. “Zo kan het zijn dat het toepassen van beveiligingsmaatregelen op bestaande woningen duurder uitpakt dan wanneer de woning vanaf het maaiveld wordt opgebouwd en waar PKVW-eisen meteen worden meegenomen”, zegt de CCV-adviseur.
Samen met inwoners
Veel gemeenten hebben de afgelopen jaren veilig wonen op de politieke agenda gezet en initiatieven ontwikkeld om inwoners bewust te maken van het belang van goede inbraakbeveiliging. Zo presenteerde Amstelveen in 2014 het Actieplan Woninginbraken. Met als voornaamste doel: samen met bewoners het aantal inbraken terugdringen. Die samenwerking was een bewuste keuze. “Een alwetende overheid die bepaalt wat er moet gebeuren, werkt niet. Door bewoners mee te laten denken en betalen, neemt de kans op succes toe”, aldus Bart Boon, adviseur Openbare Orde en Veiligheid bij de gemeente Amstelveen in een publicatie van het CCV.
Amstelveen zette in het actieplan vol in op het PKVW. Boon: “Omdat het een van de weinige preventiemaatregelen is waarvan de effectiviteit wel is bewezen.” Voor de uitvoering koos Amstelveen voor twee opties: een subsidie voor het behalen van het PKVW-certificaat en een regeling voor de aanschaf van gecertificeerde producten. “Met die tweede optie richten we ons op bewoners die wel willen investeren in veiligheid, maar voor wie de stap naar een certificaat te groot is.”
PKVW-specialist
Voor de uitvoering van het project zocht de gemeente samenwerking met vier PKVW-erkende bedrijven. Daar konden de bewoners beveiligingsproducten kopen en laten installeren. “De subsidie werd daar meteen verrekend. Bovendien waren we dan verzekerd van een juiste toepassing van de materialen. Je kunt wel een slot subsidiëren, maar als de bewoner het vervolgens niet goed gebruikt, schiet je er niets mee op”, zegt Boon.
Dat de actie een succes was, bleek al snel. De 30.000 euro die beschikbaar was gesteld voor de subsidie, was niet toereikend voor de aanvragen waarna Amstelveen dit bedrag naar boven bijstelde tot 50.000 euro.
Meebetalen
Essentieel in het succes van het Amstelveense Actieplan Woninginbraken was volgens
Boon, gemeentelijk adviseur veiligheid, dat de bewoners zelf een deel van de kosten voor hun rekening moesten nemen. “Daarmee verhoog je de betrokkenheid en dus ook de kans op succes. We hebben eerder bijvoorbeeld anti-inbraakstrips gratis uitgedeeld. Daar werd amper iets mee gedaan.” Navraag naar het waarom leerde dat mensen minder betrokken zijn. “We hebben destijds nagevraagd waarom mensen er niets mee hadden gedaan. De meesten zeiden dat ze er weinig van verwachtten. Het wordt immers maar zo weggegeven, werd gezegd, en als het gratig is, kan het nooit veel zijn.” Door burgers te stimuleren met de subsidie, maar ze ook mee te laten betalen, is de bereidheid veel groter.
Samen met woningcorporaties
Behalve gemeenten spelen ook woningcorporaties een belangrijke rol bij gecertificeerde inbraakbeveiliging van woningen. Zo kiezen sommige corporaties ervoor het Politiekeurmerk Veilig Wonen op te nemen in hun nieuwbouw- en renovatieprojecten. Zoals woningcorporatie Mitros in Utrecht, een van de vijf corporaties verenigd in de Stichting Utrechtse Woningcorporaties (STUW). Dit kwintet heeft hierover samen met de gemeente prestatieafspraken gemaakt. “Maar ook zonder deze afspraken zouden we het PKVW-keurmerk willen realiseren”, aldus Werner Schmitz, wijkconsulent bij Mitros op de site van het CCV. “Mitros vindt dat iedereen recht heeft op goed wonen. Veilig wonen hoort daarbij”.
6500 PKVW-certificaten erbij
In Utrecht bezitten volgens de laatste telling van het CCV 34.818 van de ruim 151.000 woningen (23 procent) een PKVW-certificaat. En daarmee bezet de Domstad de zesde plek in de top tien van gemeenten met het hoogste aantal woningen met zo’n certificaat. Dit resultaat is grotendeels toe te schrijven aan het Integraal veiligheidsplan dat het gemeentebestuur aan het begin van dit decennium opstelde. Hierin werd onder andere vastgelegd dat het aantal huurwoningen met een PKVW-certificaat binnen vijf jaar met 6500 moest groeien. Dit aantal werd ruim binnen die periode behaald, maar de grootste winst is volgens STUW-voorzitter Johan Klinkenberg het nieuwe ‘PKVW-denken’ dat nu als vanzelfsprekendheid geldt binnen de vijf corporaties.
Subsidie
Ook Utrecht neemt initiatieven om PKVW-certificering te stimuleren. Huurwoningen die niet op de nominatie staan voor planmatig onderhoud of renovatie komen in aanmerking voor de regeling ‘Zelf aangebrachte voorzieningen’. Daarbij kunnen huurders aan het einde van de huurovereenkomst in aanmerking komen voor een gedeeltelijke vergoeding van hang- en sluitwerk dat zij zelf hebben aangebracht. Voor eigenaren van koopwoningen heeft Utrecht eveneens een subsidieregeling. Deze geldt voor kosten die zijn gemaakt voor beoordeling en inspectie, uitgifte van het PKVW-certificaat en de maatregelen die zijn uitgevoerd om het certificaat te verkrijgen. Een vereniging van eigenaren kan ook aanspraak maken op subsidie, mits 60 procent van de vve bestaat uit eigenaren-bewoners. Voor woningen die gebouwd zijn voor 2000 geldt een vergoeding van 40 procent van de kosten tot een maximum van 1000 euro. En voor woningen gebouwd vanaf 2000 is dat 20 procent of maximaal 250 euro.
Landsmeer
Dat veilig wonen voor kleinere gemeenten minstens zo belangrijk is, bewijst Landsmeer. In deze gemeente werd drie jaar geleden een woonvisie gepresenteerd waarin veiligheid een prominente plek heeft. Overigens geldt ook hier: geen solovoorstelling, maar nauwe samenwerking met partners als woningcorporaties, politie, huurders en de gemeente zelf. “We kunnen het verschil maken als iedereen in de keten hier iets aan doet”, aldus de gemeente. Met de twee corporaties in de gemeente zijn prestatieafspraken gemaakt. De een werkt wel met certificering volgens het Politiekeurmerk Veilig Wonen, de ander niet. Maar die corporatie werkt wel in de geest van het keurmerk. Voor de gemeente Landsmeer dan ook geen reden om de betreffende corporatie te dwingen om wel met PKVW-certificering te gaan werken. “Uiteraard gaat het ons niet om het certificaat als doel te stellen, maar we willen wel het PKVW-niveau hanteren.”
Top tien woningen met PKVW-certificaten per gemeente
| Gemeente | PKVW-certificaten | Woningen | Percentage |
| 1 Arnhem | 24.129 | 73.640 | 33 |
| 2 Helmond | 11.042 | 39.533 | 28 |
| 3 Zoetermeer | 14.540 | 55.826 | 26 |
| 4 Tilburg | 24.512 | 96.235 | 25 |
| 5 Deventer | 10.841 | 44.653 | 24 |
| 6 Utrecht | 34.818 | 151.409 | 23 |
| 7 Rotterdam | 55.953 | 309.693 | 18 |
| 8 Amersfoort | 11.822 | 66.034 | 18 |
| 9 Almere | 14.064 | 80.582 | 17 |
| 10 Zaanstad | 11.616 | 67.476 | 17 |
Bron: CCV (november 2018)
Voorlichting
Onderzoek wijst uit dat er in Nederland nog veel winst te behalen valt rond inbraakpreventie. Hierbij spelen gemeenten een grote rol. Bijvoorbeeld door inwoners bewust te maken van de gevaren en hun eigen verantwoordelijkheid daarbij te benadrukken. Een gemeente kan inwoners onder meer wijzen op de voordelen van het PKVW. Bijvoorbeeld door het keurmerk te vermelden in de gemeentegids, op de eigen website of de gemeentepagina van het lokale huis-aan-huisblad. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid heeft diverse communicatie- en promotiemiddelen en campagnes ontwikkeld die gemeenten kosteloos mogen gebruiken
Voordelen PKVW voor de gemeente
Het toepassen van het PKVW-keurmerk heeft volgens het CCV een aantal voordelen voor gemeenten:
- Het inbraakrisico neemt af. Geslaagde inbraakpogingen nemen tot 90 procent af ten opzichte van niet gecertificeerde woningen.
- In buurten die voldoen aan het keurmerk nemen overlast en vandalisme af. Dit omdat de eisen en maatregelen voor het ontwerp en de inrichting van de openbare ruimte sociaal toezicht bevorderen. Zo liggen speelplaatsen in het zicht van woningen en zorgt verlichting bij de deur ervoor dat bewoners kunnen zien wie er op de stoep staat.
- De betrokkenheid van bewoners neemt toe doordat zij meepraten bij het opstellen van een beheerplan dat onderdeel uitmaakt van het Politiekeurmerk – dat er op gericht is de wijk ook in de toekomst schoon, heel en veilig te houden.
- De waardering van bewoners voor hun wijk neem toe. Het Politiekeurmerk maakt de hele buurt veiliger. Bewoners van PKVW-wijken waarderen hun gemeente positiever dan bewoners in andere wijken. In wijken met het keurmerk komen namelijk minder inbraken, minder pogingen tot inbraak en minder vernielingen voor.
- Door de eindinspectie vindt er controle plaats op de toepassing van de eisen van het keurmerk (op onderdelen gelijk aan het Bouwbesluit voor inbraakwerendheid en de aanwezigheid van rookmelders).
- Met het PKVW kan de gemeente aantonen wat zij concreet aan veilig wonen doet.
- Het keurmerk vergroot de veiligheidsbeleving in de woonomgeving. Dat bevordert zowel de sfeer als het imago van de wijk. (Bron: CCV)
Dit artikel staat in vakblad Raam en Deur 1-2019