De pioniersfase binnen het sociaal domein is voorbij. Het vinden van een andere manier van samenwerken, (be)sturen, financieren, uitvoeren, regionaliseren en monitoren vraagt een totaal andere kijk op (samen)werken dan voorheen. Door de knellende budgetten vanuit WMO, Jeugdzorg en GGZ zorg, krapte op de arbeidsmarkt en de nieuwe functie van de gemeente in het speelveld, zullen deze partijen naar schatting de komende jaren nog steeds voor grote uitdagingen komen te staan als het gaat over een duurzame transformatie.
De oplossing
De oplossing ligt in het ontwikkelen van een (regionaal) netwerk. In dit netwerk werken organisaties – vaak met een andere achtergrond – samen aan een klantvraag. De voorwaarden om zo’n netwerk succesvol te maken vraagt om de invulling van drie elementen: strategie, governance en samenwerken.
Strategie
Gemeenten en haar partners vinden steeds meer creatieve wijzen om integraal te werken, en zich te positioneren als bereikbaar, laagdrempelig en herkenbaar voor de inwoner. De uitdaging is om deze strategie te implementeren en daadwerkelijk van de frontoffice tot in de bedrijfsvoering te doorleven. Hoe wordt de relatie tussen de drie D’s en aanpalende beleidsterreinen als schuldhulpverlening en onderwijs gelegd? Hoe verbinden we dit aan veelal regionaal opererende werkorganisaties, GR’s, stichtingen, de GGD etc.? En andersom kijken partijen als jeugdzorg, MEE en welzijn scherp naar de eigen positionering. Hoe verhouden deze zich tot elkaar in dit nieuwe stelsel waarbij de individuele gemeentegrenzen vervagen, en we in een complex spel met elkaar werken om voor de inwoner een zo compleet mogelijk pakket aan dienstverlening te kunnen bieden?
Governance
Ook wat betreft de governance van het stelsel zijn de nodige vragen te stellen. Hoeveel politieke controle heeft een gemeenteraad op wat er gebeurt in de verschillende domeinen? Veel activiteiten in het sociale domein gebeuren in samenwerking met andere gemeenten – hoe kan een raad of wethouder hier grip op houden? Hoe kan een gemeente regisseren, terwijl zij ook midden in de uitvoering zitten en diverse rollen hebben (financier, opdrachtgever, uitvoerende partij)? Hoe borgen we het recht op zorg van inwoners? Hoe kan een inspectie toezicht houden op zorg in netwerken? Hoe kan een Raad van Toezicht het toezicht houden op/in samenwerkingsverbanden? En eigenlijk ook, hoe maken we een systeem werkend waarin een bepaalde mate van controle benodigd is maar ook een sterke mate van vertrouwen in de partners in het netwerk vereist is?
Samenwerken
Samenwerking tussen organisaties in het sociaal domein vraagt om anders na te denken over je eigen taak en werk (denken vanuit ketens en netwerken) en werken in multidisciplinaire teams. De verwachtingen zijn vaak dat deze multidisciplinaire teams op een zelfsturend niveau kunnen samenwerken.
Dit artikel is geschreven door Stijn Nijssen, adviseur bij Rijnconsult