Burgers spelen een hoofdrol bij het oplossen van het klimaatprobleem. Dat stelt Maarten van Andel, directeur Toegepaste Natuurwetenschappen van Fontys Hogescholen, in zijn nieuwste boek De Groene Kans. We overschatten de mogelijkheden van duurzame energie-opties zoals zon en wind. De Groene Kans beschrijft wat we wél kunnen doen om effectief te zijn in het klimaatbeleid.
Hoofdrol voor burgers
Het is volgens Maarten van Andel een groene illusie dat we de energietransitie kunnen realiseren op de manier zoals we dat nu doen. Maar we hebben ook een groene kans. Wacht niet op politici, ondernemers en wetenschappers. En stop met het verkopen van de klimaatdoelstellingen aan energiegiganten en grootindustriëlen. Want de groene kans ligt niet in technologie en infrastructuur, maar in bewustwording en ander gedrag van alle burgers.
Aan de slag
Het boek van Van Andel stelt de huidige energiemaatregelen ter discussie en is kritisch over het klimaatbeleid. Want het kan ook anders en beter. Maar hoe dan? Daarover stelden we Van Andel een aantal groene vragen.
- Je stelt in je boek dat burgers een hoofdrol spelen bij het oplossen van het klimaatprobleem. De ervaring leert echter dat burgers dit niet zomaar doen. Hoe krijg je ze zover?
Door objectieve informatie te verstrekken, die niet gekleurd is door politieke of commerciële belangen. Eerlijke feiten en getallen helpen om scepsis en cynisme weg te nemen. Dat leidt tot bewustwording en energie zien, en daarmee veel meer dan nu energie beschouwen als een schaars en kostbaar goed dat je niet wilt verspillen. Net zoals je niet zomaar water door de gootsteen laat weglopen, ook niet als je dat gemakkelijk kunt betalen.
- Je klinkt wat cynisch over alle goedbedoelde klimaatmaatregelen van overheden en bedrijven. Wat zouden zij anders, beter of meer moeten doen?
Ik wil niet cynisch zijn, wel realistisch. Goede bedoelingen brengen ons niet verder als ze geen energie en CO2 besparen. Overheden zouden energie- en klimaatbeleid moeten a-politiseren en op objectieve feiten en reële meetbare resultaten moeten baseren. Dan kunnen we subsidies voor niet-effectieve maatregelen zoals biomassacentrales stoppen en herbestemmen voor dingen die wel helpen zoals huisisolatie. Bedrijven die het geld volgen gaan zo ook de dingen doen die echt helpen.
- Je hebt het over groene energieverspilling. Wat bedoel je daar precies mee en hoe maken we daar een einde aan?
Door duidelijk onderscheid te gaan maken tussen bronnen en dragers van energie. Aardgas is er van nature en levert energie op, waterstof is er niet en kost energie om te maken. Waterstof is hooguit een drager van de helft van elders opgewekte energie. Zolang groene energie er niet in overvloed is, dat wil zeggen de komende 10 a 20 jaar, is waterstof maken verspilling van groene energie. Dat geldt ook voor warmtepompen in slecht geïsoleerde huizen en grote zware elektrische auto’s. Die zouden de helft minder stroom kunnen en moeten verbruiken dan ze nu doen.
- Kun je een goed voorbeeld geven van waar een drastische energiebesparing is gelukt? En wat zorgde ervoor dat dit gelukt is?
Energiebesparingen van meer dan 50% zijn het verbod op gloeilampen en de drastische begrenzing van stofzuigervermogen in de EU. Dat is bewerkstelligd met afspraken met de industrie in combinatie met kordate wetgeving. Deze bescheiden energieverbruikers maken nog niet echt het verschil in termen van petajoules energie en megatonnen CO2. Eenzelfde methodiek zou moeten worden toegepast op onze grootste particuliere energieverbruikers: auto en huisverwarming die samen circa 90% van ieders persoonlijke energieverbruik en CO2-footprint veroorzaken.
- Wat wil je bereiken met je nieuwe boek? Hoe hoop je dat de wereld er bijvoorbeeld over 10 jaar uitziet?
Het doel van mijn boeken, mijn wekelijkse nieuwsbrieven en de talloze presentaties van de afgelopen twee jaar is drievoudig. Mensen meer kennis en inzicht geven in energie, zodat ze feiten van fictie kunnen onderscheiden. Zodoende meer bewustzijn creëren en de kwaliteit van het publieke energie- en klimaatdebat verhogen. Daarmee de samenleving naar een nieuw niveau van energie en CO2 besparen brengen. Niet klakkeloos het energiebeleid volgen maar nagaan wat echt bespaart en je daarop richten. Dat kan in 10 jaar leiden tot 50% minder energieverbruik.
- Tot slot, de leden van GemeentenNL zijn praktisch ingesteld. Wij willen weten waar we morgen mee aan de slag kunnen. Welke tips heb je voor ons?
Sla de handen ineen, denk niet lokaal maar pas ketenbenadering toe, en ga samen met anderen zoals woningcorporaties voor 50% energiebesparing. Dat is veel effectiever en goedkoper dan meer zonnepanelen en windmolens. Ga voor gebouwisolatie, restwarmtegebruik, groene golven, minder stoplichten, en intelligente stoplichten die zich aanpassen aan verkeersaanbod. De meeste vervuiling, fijnstof en CO2 in het lokale verkeer wordt immers veroorzaakt door remmen en optrekken. Laat dus het verkeer stromen en doorstromen.
Het boek De groene kans – Waarom drastische energiebesparing beter werkt dan groene energieverspilling (ISBN 9789461264091) van Maarten van Andel is verkrijgbaar bij uitgeverij Dialoog.
