De opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) biedt gemeenten nieuwe mogelijkheden om hun dienstverlening te verbeteren en efficiënter te werken. Van het automatiseren van administratieve processen tot het proactief aanpakken van maatschappelijke vraagstukken, AI speelt een steeds grotere rol binnen het lokale bestuur. Tegelijkertijd brengt deze technologie uitdagingen met zich mee, zoals ethische dilemma’s en privacyrisico’s. In dit artikel bespreken we vijf voordelen en vier nadelen van AI binnen de gemeentelijke organisatie, zodat een weloverwogen afweging gemaakt kan worden over de inzet van deze innovatieve technologie.
Voordelen
1. Efficiëntieverbetering
Gemeenten hebben te maken met grote hoeveelheden aanvragen, zoals bouwvergunningen, subsidies en meldingen over openbare ruimte. AI kan deze taken versnellen door documenten automatisch te scannen, formulieren te verwerken en aanvragen te categoriseren. Dit vermindert de werkdruk voor medewerkers en zorgt ervoor dat inwoners sneller geholpen worden.
2. Verbeterde dienstverlening
AI kan 24/7 beschikbaar zijn via chatbots of virtuele assistenten, waardoor inwoners ook buiten kantooruren ondersteuning kunnen krijgen. Bijvoorbeeld bij het aanvragen van een parkeervergunning of het vinden van informatie over gemeentelijke diensten. Deze continue beschikbaarheid verhoogt de toegankelijkheid, vooral voor inwoners die minder digitaal vaardig zijn, door begeleiding op maat te bieden.
3. Datagedreven beslissingen
AI kan data analyseren uit verschillende bronnen, zoals meldingen van burgers, sensoren in de stad of historische gegevens. Bijvoorbeeld bij stadsplanning: AI kan verkeersstromen voorspellen en voorstellen doen voor verbeteringen in infrastructuur. Dit leidt tot betere, onderbouwde beslissingen die aansluiten bij de behoeften van de inwoners.
4. Kostenbesparing
Door de automatisering van processen hoeven er minder middelen te worden besteed aan handmatige verwerking. Denk aan personeelskosten, papierwerk of lange doorlooptijden. Bovendien kunnen problemen vroegtijdig worden gesignaleerd, zoals onderhoud van wegen of bruggen, wat dure reparaties in de toekomst kan voorkomen.
5. Proactieve probleemoplossing
Met behulp van AI kunnen gemeenten vroegtijdig trends herkennen. Bijvoorbeeld bij sociale problemen: AI kan patronen in schulden of werkloosheid identificeren en beleid opstellen om preventieve maatregelen te nemen. Ook op het gebied van veiligheid, zoals het voorspellen van risicogebieden voor criminaliteit, kan AI bijdragen aan een proactieve aanpak.
Nadelen
1. Privacy- en veiligheidsrisico’s
AI werkt vaak met persoonsgegevens, zoals naam, adres, geboortedatum of gezondheidsinformatie. Het is cruciaal om te zorgen voor naleving van privacywetten zoals de AVG (GDPR). Dataveiligheid is ook een punt van zorg: als de systemen niet goed beveiligd zijn, kan dit leiden tot datalekken of misbruik van gevoelige informatie.
2. Afhankelijkheid van technologie
Gemeenten kunnen te afhankelijk worden van AI-systemen, wat risicovol is bij technische storingen of softwareproblemen. Daarnaast kan een gebrek aan kennis over de werking van AI binnen de organisatie zorgen voor problemen als systemen onverwachte uitkomsten geven of niet optimaal functioneren.
3. Verlies van menselijke interactie
Hoewel AI efficiënt is, missen sommige inwoners persoonlijke aandacht. Vooral in complexe of gevoelige situaties, zoals hulpverlening of bezwaarprocedures, kan een menselijke benadering essentieel zijn. Overmatige automatisering kan leiden tot frustratie en een gevoel van afstandelijkheid bij inwoners.
4. Ethische vraagstukken
AI-systemen leren van historische data, die soms onbewuste vooroordelen bevatten. Als deze data niet zorgvuldig wordt gecontroleerd, kunnen AI-beslissingen leiden tot discriminatie of ongelijkheid. Bijvoorbeeld bij toekenning van subsidies of boetes. Dit vraagt om strenge controles en transparantie over hoe AI tot beslissingen komt.
Meer weten?
Bij GemeentenNL organiseren we regelmatig bijeenkomsten over deze en andere onderwerpen waarbij we meer diepgang bieden en ingaan op de praktijk. Ook kun je via GemeentenNL publicaties aanvragen over bijvoorbeeld de betekenis van blockchain voor gemeenten, over kunstmatige intelligentie (AI) of over De Digitale Gemeente. Onze bijeenkomsten en publicaties hebben 1 ding gemeen: ze zijn samengesteld door en voor gebruikers bij gemeenten. Erg leerzaam dus, zeker als je de ervaringen van anderen vergelijkt met de situatie bij jouw eigen organisatie. Bekijk nu eerst de pagina met onze bijeenkomsten.
