Technologische ontwikkelingen veranderen de wereld en het is belangrijk om met de tijd mee te gaan, ook voor gemeenten. Behalve technologische ontwikkelingen die nieuwe mogelijkheden bieden, kunnen ook veranderingen in de behoeften van gebruikers aanzetten tot innovatie. Gerard Velders, Senior Medewerker Burgerzaken van de gemeente ’s-Hertogenbosch vat het als volgt samen: ‘De digitalisering draait om twee dingen: luisteren naar de burger en openstaan voor vernieuwingen.’
De juiste balans vinden
De balans tussen innoveren vanuit de behoefte van de mens en vanuit de technologie kan een spanningsveld zijn. Marijn Fraanje, Chief Information Officer van de gemeente Den Haag, stelt dat innovatie moet worden ingezet om problemen in de stad op te lossen. “Het moet niet alleen innoveren om het innoveren zijn. We gaan niet iets willekeurig toepassen, omdat het een leuke of interessante ontwikkeling is. We denken altijd vanuit vraagstukken. Voor ons betekent dit dat we innovatie inzetten om vraagstukken van de stad op te lossen en niet andersom.” Denken vanuit vraagstukken helpt dus om de balans juist te houden.
Je houding aanpassen aan de wensen van de burger
René Pauw, beleidsmedewerker Smart City bij de gemeente Hilversum, stemt in dat innovatie altijd zou moeten plaatsvinden naar aanleiding van wat er speelt in een stad. “We werken van buiten naar binnen. Waar we vroeger wat meer uitgingen van regels en kaders letten we nu scherp op wat er leeft in de stad en wat de wensen van de burger zijn. Wij passen onze houding daarop aan. Het is ook erg leuk om dit contact met de burgers te hebben.” Het blijft altijd zoeken naar de juiste manieren om dit contact te hebben. “Een veelvoorkomend probleem is dat bij georganiseerde inspraakavonden slechts een klein deel van genodigden aanwezig is, en dit vaak steeds dezelfde mensen zijn.”
Begin bij het probleem van de gebruiker
Esther de Leeuw, directeur dienstverlening bij de gemeente Amsterdam beaamt dat innovatie begint bij een probleem van de gebruiker: “Als je bij het probleem van de gebruiker begint, kan je werken vanuit de behoefte van de gebruiker. Dit zie ik nog te weinig in gemeenteland. We moeten die aansluiting beter zoeken.” Er zit veel waarde in dialoog met burgers aangaan en vragen waar zij behoefte aan hebben. Bij de gemeente Amsterdam wordt hier steeds vaker gebruik van gemaakt. “Ik zie dat er ten opzichte van vroeger steeds vaker klantreizen en klanttevredenheidsonderzoeken worden gedaan.”
Ger Baron, Chief Technology Officer bij de gemeente Amsterdam vertelt dat er ook steeds vaker ideeënwedstrijden worden georganiseerd om zo burgerparticipatie aan te moedigen. Ger stelt dat voor ontwikkelingen voor de korte en middellange termijn burgers betrekken heel goed kan. Voor ontwikkelingen op de lange termijn wordt het lastig, mensen weten niet wat er over vijf jaar gaat gebeuren en wat de grote vraagstukken zijn. Dat mag je ook niet van ze verwachten.
Klanttevredenheidsonderzoeken als basis
In Eindhoven vormen klanttevredenheidsonderzoeken de basis om structureel met burgers in gesprek te blijven. “Samen met de burgers zijn we bezig om de stad leefbaarder en digitaler te maken. Mensen die onvoldoendes of juist hoge cijfers geven, bel ik op. Op die manier betrekken we burgers in het proces,” aldus Gerard Velders, senior medewerker burgerzaken.
In de gemeente Haarlemmermeer geeft wethouder John Nederstigt aan dat er proeven worden opgezet samen met de inwoners. “We wilden meer afval recyclen omdat we wisten dat dat mogelijk zou zijn. We hebben proeven opgezet met inwoners, waarbij we hun feedback continu verwerkten. Samendoen.” Bij deze proef hebben de inwoners van proefwijken samen met een afvalcoach een inzamelsysteem bedacht die past bij hun wijk.
Innoveren werkt in iedere stad net even anders
In Delft worden de nieuwste technologische inzichten gebruikt om tot innovatie te komen. “We zetten de kennis van de TU Delft en twee HBO-instellingen,” aldus Wilbert Hoondert, Strategisch Adviseur Delft. “We maken gebruik van hun creatieve excellentie om oplossingen voor de stad te bedenken. Met de nieuwste inzichten van de wetenschap willen we ons beleid maken.”
Samengevat kunnen we niet één manier van innoveren kiezen. Innoveren werkt in iedere stad net even anders. We zien wel dat de elementen: vraagstukken uit de stad, technologie, werken op basis van behoeften van burgers een belangrijke rol spelen. De regels worden in veel gevallen tegen het licht gehouden, werken die eigenlijk wel mee?
Over deze reeks
Om inzicht te geven in hoe verschillende gemeenten innoveren en om van elkaar te leren, is Station10 langsgegaan bij vijftien medewerkers op allerlei niveaus van gemeenten door heel Nederland. De volgende artikelen maken deel uit van de zevendelige reeks over innovatie in gemeenten.
- Introductie
- Inclusiviteit
- De balans tussen innoveren vanuit de behoefte van burgers en vanuit technologie
- Belang van samenwerken met externe partijen
- Verantwoord datagebruik
- Uitdagingen
- Belangrijkste thema’s
Station 10
De artikelen zijn geschreven door Xander Smit met hulp van Merel Jamin en Jordi Maijenburg (adviseurs van Station10). Xander is Senior Adviseur Station10 en leider van de Unit Publiek Domein. Bijna 20 jaar werkt hij mee aan de digitale revolutie. Ervaring vanuit bedrijven, maatschappelijke organisaties, startups en een eigen bureau. We danken de volgende medewerkers voor hun medewerking aan deze reeks:
Ger Baron
Chief Technology Officer
Gemeente Amsterdam
Henk van den Broek
Regiodirecteur en voorzitter
Respectievelijk zorgverlener Pluryn en Rondom Wijchen
Albert Engels
Procesmanager Bouw
Gemeente Rotterdam
Marijn Fraanje
Chief Information Officer
Gemeente Den Haag
Wilbert Hoondert
Strategisch Adviseur
Gemeente Delft
Joost de Koning
Senior Adviseur Economische Zaken
Gemeente Hilversum
Esther de Leeuw
Directeur Dienstverlening
Gemeente Amsterdam
John Nederstigt
Wethouder Duurzaamheid, Jeugd, Onderwijs, Volksgezondheid, Economie en Deregulering
Gemeente Haarlemmermeer
René Pauw
Beleidsmedewerker Smart City
Gemeente Hilversum
Daan Quaars
Wethouder Bouwen en Wonen, Evenementen en Sport
Gemeente Breda
Stijn Steenbakkers
Wethouder Economie, Brainport, Onderwijs, Innovatie en Sport
Gemeente Eindhoven
Miranda Thijssen
Strategisch Adviseur Sociaal Domein
Gemeente Wijchen
Gerard Velders
Senior Medewerker Burgerzaken
Gemeente ‘s-Hertogenbosch
Theo Veltman
Rainmaker Innovation & Programmamanager Innovation
Gemeente Amsterdam