Common Ground wordt door velen gezien als een van de grootste technologische ontwikkelingen die in de komende vijf jaar een grote rol speelt binnen de gemeentelijke overheid. We zoomen hier dieper in op de definitie van Common Ground, we kijken naar vergelijkbare oplossingen in het buitenland en we beoordelen de kansrijkheid.
Common Ground
De huidige situatie is als volgt: gemeenten gebruiken verschillende applicaties voor diverse doeleinden. Elke applicatie bestaat uit processen en data. Gezien er vaak (lees: altijd) overlap zit in de gebruikte data van verschillende processen worden de gegevens vaak dubbel opgeslagen in verschillende systemen. Deze systemen zijn weer aan elkaar gekoppeld om de gegevens uit te wisselen.
Vanuit de Common Ground gedachte werkt dit anders, de processen en gegevens worden losgekoppeld. De gegevens (datalaag) worden gecentraliseerd en blijven bij de gemeente. De verschillende applicaties binnen de gemeente slaan niet langer zelf (duplicaten van) gegevens op, maar raadplegen deze uit het centrale punt binnen de gemeente.
De primaire voordelen van deze aanpak zijn: de koppeling tussen verschillende systemen wordt overbodig, je beschikt over één waarheid, complexe datamigraties worden voorkomen en het eigendom van de data wordt teruggebracht naar de gemeente zelf, waardoor de afhankelijkheid van derde partijen vermindert.
wisselen. Een uitleg van de VNG is te zien op deze video.
Wat lossen we op?
De belangrijkste vraag bij elke technologische vernieuwing is: waarom is deze ontwikkeling ontstaan, welk probleem lossen we op? Technologie is immers een middel, nooit het doel. Met de uitleg van de VNG krijgen we hier meer inzicht in: “De ICT-systemen dreigen vast te lopen als gevolg van de snel wassende stroom aan digitale gegevens. De ontsluiting van deze gegevens loopt via een complex systeem van koppelingen. Het maakt het huidige ICT-systeem weinig flexibel, kwetsbaar en duur. En het staat daarmee een optimale dienstverlening aan burgers en ondernemers in de weg. Dit besef zette een beweging in gang voor de stapsgewijze ontwikkeling van een nieuwe, toekomstbestendige gemeentelijke ICT-infrastructuur.”
Common Ground is mogelijk het meest intensieve digitale initiatief ooit binnen de gemeentelijke overheid. Het vraagt niet om enkele aanpassingen hier en daar, maar een volledige herziening van de ICT architectuur.
X-Road
Het Common Ground model is geïnspireerd op X-road, een vergelijkbaar model uit Estland. X-Road is ondertussen actief in meerdere landen: Finland, Kirgizstan, Namibia, Faroe eilanden, IJsland en Oekraïne. De X-Road is het onzichtbare fundament van het zogenaamde e-Estonia. Het stelt ze in staat om verscheidene private en publieke informatiesysteem in harmonie te laten samenwerken. Denk hierbij aan digitaal legitimeren, healthcare (medicijn recepten, EPD), educatie, mobiliteitsdiensten (openbaar vervoer, parkeren), online stemmen en nog veel meer. Dit alles draait op de X-Road als onderliggend fundament. Meer informatie over X-Road is te zien op deze video.
Estland laat met de X-Road zien dat het idee van Common Ground niet gek is. Zij draaien al jaren succesvol op dezelfde principes. Echter, X-Road heeft destijds wel één significant voordeel ervaren: er was weinig infrastructuur waar rekening mee gehouden moest worden, zij konden vanaf scratch beginnen.
Kritieken en risico’s
Ondanks dat het model zich reeds bewezen heeft in andere landen zijn er enkele risico’s in de huidige aanpak. Wellicht meer met de projectmatige kant dat de daadwerkelijk onderliggende technologie:
- A. Het is te vrijblijvend;
Common Ground wil gemeenten zelf de kans bieden om op hun eigen termijn over te gaan op Common Ground. Gezien de enorme impact van deze overgang, bij een redelijk digitaal-conservatieve doelgroep, lijkt het onwaarschijnlijk dat deze snel de sprong in het diepe nemen. - B. Het is de zoveelste “standaard”;
Juist vanwege deze vrijblijvendheid bestaat het risico dat Common Ground de zoveelste “standaard” wordt. Beter dan onderstaande comic van xkcd is het niet te beschrijven: - C. Niet of wel van bovenaf opleggen;
De VNG geeft aan dat de werkwijze bij Common Ground anders is dan gebruikelijk: “Het is geen van bovenaf opgelegde systeemwijziging, maar een beweging die samen met gemeenten werkt aan een stapsgewijze modernisering van de ICT-infrastructuur.”. Echter, gemeenten zijn nauwelijks op de hoogte van het concept Common Ground en wat het voor hen kan betekenen. Als men meetings/referentiegroepen bijwoont over Common Ground is nog altijd de meest frequente vraag “wat is Common Ground nou eigenlijk?”. Daarbij zorgt het niet opleggen ervoor dat het vrijblijvend blijft (zie a), het niet snel de standaard zal zijn (zie b) en er daarmee weinig draagvlak is voor het realiseren van een echte Common Ground. - D. Beperking op innovatie;
De vraag is of een rigide systeem als Common Ground niet beperkend kan zijn op de innovatie in de markt. Voor veel softwareleveranciers wordt het minder interessant om hun technologie naar de gemeentelijke overheid te brengen, wanneer deze grondige aanpassingen vereist om compatible te zijn met Common Ground. Waarbij de vrijblijvendheid (zie a) het nog minder interessant maakt, omdat er niet één standaard werkwijze is (zie B). - E. Aansluiten met derde partijen;
In de huidige situatie moeten gemeenten vaak aansluiten op derde partijen als bijvoorbeeld zorgaanbieders. Momenteel gebeurt dat via het berichtenverkeer (iWmo, iJw, iWlz). Ook met Common Ground zal deze behoefte om informatie te delen blijven bestaan. Als we toch blijven koppelen tussen informatiesystemen, daarmee toch blijven dupliceren van gegevens, hoeveel meerwaarde biedt Common Ground dan nog?
Conclusie
Common Ground is een enorme verandering van de IT infrastructuur van de gemeentelijke overheid. Het traject om dit te realiseren gaat dan ook niet zonder uitdagingen. Common Ground biedt veel kansen als het gaat om verdere standaardisatie en het verminderen van de afhankelijkheid van derde partijen voor gemeenten. Echter, om dit utopia te realiseren is het de vraag of de huidige koers de juiste koers is. De mate van vrijblijvendheid maakt het onwaarschijnlijk dat veel gemeenten de sprong in het diepe zullen nemen. Juist omdat historie een grote rol speelt, wat in Estland niet het geval was, is een groot draagvlak cruciaal. Common Ground werkt alleen als het een echte Common Ground is.