Door de toegenomen digitalisering verandert de wereld om ons heen. En dat heeft ook gevolgen voor de gemeente. Voor haar dienstverlening, de processen, de mensen en voor veel meer. In de aanloop naar ons Digital Event publiceren we de komende periode een aantal interviews over de kansen en ook struikelblokken die digitalisering biedt. We vroegen de belangrijkste gemeenten, adviseurs en leveranciers naar hun mening. En dit is wat Willem Beelen, Market Sales Director Public Sector & Healthcare bij Atos en Hoofdredacteur van GOV magazine, jou te vertellen heeft:
Wat betekent de toegenomen digitalisering voor gemeenten in het algemeen?
“Digitalisering betekent in het algemeen dat een gemeente haar digitale mogelijkheden inzet voor een betere dienstverlening en gegevensuitwisseling. Het vraagt om een interbestuurlijke aanpak en integrale samenwerking binnen de verschillende afdelingen van een gemeente, waarbij de klantvraag centraal staat en niet het aanbod. Gevolg is een goed functionerende dienstverlening van een gemeente die open en transparant is, waarbij het noodzakelijke vertrouwen van de burger in de overheid c.q. de betreffende gemeente zal toenemen.”
Visie op digitalisering
Wat is de visie van Atos op de digitalisering bij gemeenten, waar gaat het naartoe?
“In de visie van Atos gaat het bij het transitieproces van digitalisering bij gemeenten er niet om dat er een overheid komt die digitale dienstverlening aanbiedt, maar één overheid die digitaal is en waarbij ruimte wordt geboden voor menselijk contact. Straks is iedereen en alles met elkaar verbonden en dat biedt ruimte om producten, diensten en technologieën aan verschillende gebruikers te integreren met elkaar. Gemeenten te verbinden met hun omgeving, waarbij IT wordt ingezet bij de ondersteuning van de primaire processen. Ofwel het leveren van optimale dienstverlening aan burgers, publieke organisaties en bedrijven in een duurzame, betrouwbare, privacy-bestendige en veilige ICT-infrastructuur.
Gemeenten zijn mede door een andere verdeling van verantwoordelijkheden nog belangrijker geworden in het proces van de snelle digitalisering van de samenleving. Hierbij wordt meer overgelaten aan burgers en bedrijven, aan decentrale overheden en aan initiatief uit de samenleving zelf. Die samenleving ontwikkelt zich in de visie van Atos naar de samenleving van morgen: de informatiesamenleving en de data-economie. Het gaat er daarbij steeds meer naartoe dat gemeenten de data die zij tot hun beschikking hebben, toepassen met de mogelijkheden van digitalisering. Ofwel data gebruiken om de dienstverlening naar hun burgers verder te verbeteren door het in te zetten als stuurmiddel voor beleid en het primaire proces van de gemeente. Want daar zit de winst naar de burger en het bedrijfsleven.”
Beperkingen
Zijn er beperkingen die de digitale visie in de weg zitten?
“De beperking van de digitale visie waarbij je ervoor kiest dat er één overheid komt die digitaal is en waarbij ruimte wordt geboden voor menselijk contact, zit in de gemeentelijke organisatie. Een eenduidige manier van werken draagt er natuurlijk aan bij dat de dienstverlening van gemeenten betrouwbaarder wordt, doch impliceert het ook dat de gemeentelijke organisatie net zo belangrijk is als de ondersteunende digitalisering. Het vraagt veel van de betrokken ambtenaren, want de perceptie van één overheid, één ingang, impliceert dat de dienstverlening overal snel, efficiënt, doelmatig en eenduidig wordt afgehandeld. Dat vraagt digi-vaardigheid en ook een andere manier van denken en handelen van de betrokken ambtenaren. Wat helpt is hierin samenwerken. Samenwerken met collega-gemeenten zoals bijvoorbeeld de Dimpact-leden doen. Gezamenlijk publieke waarde creëren met kwaliteit als uitgangspunt.”
Prioriteiten
Waar zie jij op dit moment de digitale prioriteiten bij gemeenten liggen? En wat vind je daarvan?
“Het verder verbeteren van de publieke dienstverlening op basis van standaarden, behoort tot de prioriteiten van veel gemeenten. Standaarden zoals die nu al worden toegepast op het vlak van zaakgericht werken, gemeentelijke websites en burgerzakenmodules. Voor het verder verbeteren van de gemeentelijke dienstverlening in de toekomst, wordt de dienstverlening genoemd zoals deze door commerciële partijen als Coolblue succesvol wordt toegepast.
Ook wordt Estland dikwijls als inspirerend voorbeeld genoemd van een volledig digitale samenleving waar internet een grondrecht is en alle online-diensten zijn aangesloten op één overheidsportaal. Het uitgangspunt in Estland is dat technologische innovaties niet kunnen gedijen zonder digitaal leiderschap en zich ook niet kunnen ontwikkelen zonder acceptatie. Dat is dus ook waar gemeenten hun prioriteiten moeten leggen. Je kunt er van alles aan doen om mensen digitaal burgerschap te leren. Maar dan zal de gemeente, en in bredere zin de (Rijks)overheid, ook digitaal leiderschap moeten tonen.”
Samenwerken
We horen op onze redactie nogal eens dat je als gemeente meer moet samenwerken met andere gemeenten en met andere partijen om optimaal te profiteren van de mogelijkheden die digitalisering biedt. Ben je het hiermee eens of juist niet?
“Daar ben ik, mede namens Atos, het absoluut mee eens. De coöperatieve vereniging Dimpact, met inmiddels 33 deelnemende gemeenten die gezamenlijk 2,2 miljoen burgers vertegenwoordigen, heeft bewezen dat samenwerking loont. Schaalvoordeel door vraagbundeling naar de markt toe en vergaande standaardisatie en daarmee verhoging van de betrouwbaarheid, efficiency en doelmatigheid vormen daarbij de elementen. Er wordt nauw samengewerkt om innovatie in te brengen in hun dienstverlening en de digitale overheid concreet te maken. Oplossingen zijn afkomstig vanuit verschillende domeinen en leveranciers. Dimpact zorgt daarbij voor de integratie, waarbij er een digitale bodemplaat ontstaat voor een gestandaardiseerde, integrale informatievoorziening, waar de lid-gemeenten gebruik van kunnen maken.”
Om te kunnen sturen heb je data nodig. Maar ook om bijvoorbeeld te innoveren of de energietransitie mogelijk te maken, komt steeds meer data beschikbaar van allerlei organisaties en systemen. Maak je al voldoende gebruik van deze data?
“Bij Atos hebben we het gebruik en de toepassing van data ‘verheven’ tot een van onze vier strategische focusgebieden, Codex genaamd. Daar hebben we zelfs een gemeenten-specifieke oplossing voor: de Atos Codex for cities. Bij het project CityPulse voor het Stratumseind in Eindhoven wordt volop gebruikgemaakt van de inzet, analyse en toepassing van data. En een groeiend aantal gemeenten wil ook data gedreven en ‘evidence based’ werken. Zie onder meer ook het succes van de samenwerking met het CBS in de inmiddels tien CBS Urban Data Centers in Nederland. Hierbij is het doel beschikbare data beter te gebruiken om effectiever beleid te kunnen maken.”
Een praktische tip
Jouw organisatie heeft inmiddels de nodige ervaring met gemeenten. Heb je één praktische tip waar gemeenten van kunnen profiteren?
“In het Regeerakkoord 2017–2021 ‘Vertrouwen in de toekomst’ komt 70 keer het woord digitalisering voor. Het kabinet toont daarmee ambitie, erkent de urgentie en wenst een brede agenda voor de verdere digitalisering van het openbaar bestuur op verschillende niveaus.
Daarbij geldt dat het beleid voor de digitale overheid inclusief is voor burgers, bedrijven en maatschappelijke instellingen. En het borgt de publieke waarden. Daarmee zet het kabinet Rutte-III een volgende stap op het terrein van digitale overheid. Het kan daarmee optimaal aan gaan sluiten bij de ontwikkelingen van de informatiesamenleving. En dat biedt ‘een digitaal perspectief 2020’!
Dat kan alleen succesvol worden gerealiseerd als je, als gemeente zijnde, inzet op samenwerking. Samenwerking en kennisdeling kunnen de verdere digitalisering van het openbaar bestuur versnellen. Bijvoorbeeld samenwerking met collega-gemeenten, provincies, waterschappen en Rijksoverheid. Maar juist ook met de markt die over de gevraagde expertise beschikt. Met als inzet: ‘digitaal leiderschap.”